Aan de bak met minder afval!

In ons duurzaamheidsbeleid hebben we ons ten doel gesteld om het restafval met 40% te reduceren. Aan de bak dus!

Dat hebben we letterlijk genomen met een nieuwe afvalstroom: plastic verpakkingen van zowel consumptiegoederen als medische producten. Deze stroom wordt hoogwaardiger gerecycled dan voorheen. Waar het plastic eerst werd verwerkt tot brandstofkorrels, worden er nu nieuwe producten van gemaakt.

Ook zijn we gestart met het recyclen van medisch glas en hebben we nieuwe afvalwijzers ontwikkeld om het scheiden van de huidige afvalstromen verder te verbeteren.

Naast de OLVG-brede invoering bezoeken we afdelingen ook afzonderlijk. Want optimale afvalscheiding is maatwerk: ruimte, afvalsoorten en bewustwording spelen per afdeling telkens een andere rol.

Waste reductie food for care

Voordat we met met Food for Care (FFC) gingen samenwerken was het percentage aan voeding dat we weg moesten gooien 30%. Dat moest minder kunnen!

De reductiedoelstelling werd gezet op 8%

Sinds 2023 zijn we hier zelfs onder gekomen, met maar slechts 2% in 2024.

Hoe hebben we dat voor elkaar gekregen? Denk aan:

Doorzichtige afvalzakken: waardoor zichtbaar is wat vaak terugkomt

Het realtime afmelden van maaltijden via de Ipad

Overige efficiency maatregelen zoals niet meer bestellen dan nodig.

Daarnaast zorgt het concept van meerdere kleinere lekkere hapjes er vanzelf voor dat er minder eten terugkomt van de patiënt.

Specifiek ziekenhuisafval (SZA)

: versus restafval

SZA is afval dat niet bij het restafval mag. Omdat het mogelijk besmettelijk materiaal bevat. SZA wordt in zogenaamde speciale WIVA vaten verzameld en op extra hoge temperatuur verbrand. Dit gebeurt bij de Zavin in Dordrecht. Dit betekent:

Drie keer meer CO₂-uitstoot.
Hoge kosten: € 1,66 versus € 0,31 restafval per kilo.

Belangrijk dus dat er geen materialen bij het SZA terechtkomen die daar niet thuis horen!

Echter.. een heldere en eenduidige definitie van wat nu precies onder SZA valt, ontbrak.

Samenwerken aan een landelijke 'wat wel en wat niet' lijst

Daarom hebben we, op uitnodiging van Rijkswaterstaat, en samen met andere ziekenhuizen, afvalverwerkers en experts zoals microbiologen gewerkt aan een landelijke 'wat wel en wat niet'-lijst. In diverse bijeenkomsten hebben we kennis en praktijkervaringen gebundeld tot een praktisch toepasbaar overzicht voor iedereen die met ziekenhuisafval werkt.

Een mooi voorbeeld

Een mooi voorbeeld hiervan zijn de spoelsystemen op de Dialyse, die dankzij een aangepaste richtlijn nu bij het restafval mogen in plaats van bij het SZA. Meer informatie vind je op de Green Teams-pagina.

Initiatieven Green Team OK

Samenwerking GreenCycl

Sinds 2019 werken we samen met GreenCycl, een organisatie die zich inzet voor de circulariteit van medische producten in de zorg. GreenCycl is opgericht door een chirurg die met lede ogen zag hoe waardevol instrumentarium verdween in het SZA-afval. Zijn gedachte: "Kan dit niet anders?"

Die uitdaging nam het Green Team OK met beide handen aan. Sindsdien zijn al diverse medische producten aangeboden voor recycling of hergebruik.

We begonnen met laryngoscoopbladen, al snel gevolgd door staplers, blue wraps en wegwerpschaartjes van de SEH.

In 2023 kwamen daar nieuwe stromen bij:

Energy devices
Aluminium verpakkingen van hechtsets
PET-verpakkingen

Laryngoscoop-bladen

De samenwerking met GreenCycl hebben we in 2019 afgetrapt met het inzamelen van dit disposable intubatie instrument.

De verschillende metalen worden omgesmolten en doorverkocht.

Sinds 2022 houden we het aantal kilo's bij;

2022 421 2023 395 2024 214

De verlaging is vooral het gevolg van minder productie op de OK door personeelskrapte

Staplers

Sinds oktober 2021 zijn we in samenwerking met leverancier Johnson & Johnson gestart met de inzameling van de staplers. Deze 'nietmachines' worden uit elkaar gehaald en gedeeltelijk hergebruikt en gerecycled

Sinds 2023 worden in deze stroom ook de energy devices verzameld.

Aantal kilo's: 2022 692 2023 569 2024 293

Naast minder productie door personeelskrapte is de verlaging het gevolg van het medicijn Ozempic waardoor we minder liposucties hebben gehad.

Zie hieronder de milieuwinst t/m 2024 bijgehouden via het upcycle programma van Johnson & Johnson.

Blue Wraps

Jaarlijks wordt er 11.000 kilo aan Blue Wraps verbruikt. Dit inpakmateriaal van instrumentariumnetten, bestaande uit 100% polypropyleen, kan niet met andere plastic soorten worden gerecycled.

In oktober 2022 zijn we met inzameling in West begonnen, gevolgd door Oost in 2023.

Aantal kilo's: 2022 687 2023 7.755 2024 7.630

Van de blue wraps worden producten gemaakt die weer inzetbaar zijn in het ziekenhuis.

Celstofmatjes

Diverse Green Teams zijn gestart met het creëren van bewustwording rond het gebruik van de milieu onvriendelijke celstofmat.

Heb je er echt één nodig? Kan het ook anders, bijvoorbeeld met een stuk papier of een handdoek? Hier valt nog veel winst te behalen.

Uiteindelijk zouden we er graag helemaal vanaf willen. Het Green Team OK is daarom een pilot begonnen met een herbruikbare variant.

PET verpakkingen

Sinds mei 2023 sponsort Stryker, onze leverancier van onder andere de Neptune, het apart inzamelen en ophalen van PET verpakkingen op de OK. En dat niet alleen van hun producten, maar ook van andere leveranciers.

Deze hoogwaardige plastic stroom wordt geshreddered zodat het in een spuitgietmachine omgesmolten kan worden tot nieuwe producten, zoals de pashouder en de nagelreiniger ontworpen door en voor het Green Team OK.

Aantal kilo's: 2023 65 2024 430

Sutures

Sinds juni 2023 doen we mee aan een duurzaamheidsproject van Ethicon waarbij aluminium verpakkingen van hechtmateriaal apart worden ingezameld. In plaats van deze verpakkingen weg te gooien, verzamelen we ze in speciale boxen gemaakt van gerecyclede staplers.

Studenten van de TU Delft onderzoeken hoe het ingezamelde aluminium kan worden hergebruikt binnen de medische sector.

Aantal kilo's: 2023 24 2024 69

Neptune definitief in gebruik

: OLVG draagt bij aan landelijke goedkeuring gebruik Neptune

De pilot

In 2022 was het eindelijk zover. In samenspraak met Rijkswaterstaat konden we een pilot starten met de Neptune. Dit apparaat vangt spoelvloeistoffen op tijdens operaties en voert deze af naar het riool.

Voorheen werd dit vloeistof als SZA afgevoerd. Want dat moest volgens de wet (LAP3). Terwijl de vloeistof niks ander bevat dan wat er normaal het riool in gaat. Doodzonde natuurlijk. Zowel qua kosten als CO₂-uitstoot.

Onderdeel van de pilot was een Life Cycle Analysis (LCA) die we in 2023 hebben afgerond.

Landelijke goedkeuring

De resultaten van de pilot hebben er niet alleen toe geleid dat wij de Neptune mogen blijven gebruiken. Ook is de wet (LAP3) hierop worden aangepast met als gevolg dan nu steeds meer ziekenhuizen in Nederland de Neptune gebruiken.

Kostenbesparingen en milieuwinst

Uit de LCA is gebleken dat wij op jaarbasis 42.000 liter aan SZA kunnen besparen. Dit betekent jaarlijks een potentiële besparing van

€ 15.480,-

3.630 kg CO₂-uitstoot

Tot nu toe was de daadwerkelijke besparing

2022: € 6.450 en 1.513 CO₂-uitstoot

2023: € 9.804 en 2.299 CO₂-uitstoot

2024: € 4.773 en 1.119 CO₂-uitstoot

Een mooi resultaat, maar we laten ook besparingen liggen. Tot nu toe meer dan € 25.000 waarbij we in 2024 zelfs een daling hadden in het gebruik van de Neptune. De uitdaging voor 2025 wordt om ervoor te zorgen dat de Neptune vaker wordt ingezet.

Nog meer milieuwinst

Naast CO₂-uitstoot besparen we ook op plastic afval omdat er geen gebruik wordt gemaakt van 'single use' opvangzakken, zuigpotten en WIVA-vaten.

Nog meer afval voorkomen

: koffiebekers

We hebben meer voorbeelden van initiatieven waarbij we afval voorkomen. Denk aan de koffiebekers. In lijn met de richtlijn Single Use Plastics (SUP) zijn we sinds februari gestart met het afbouwen van de wegwerpbekers en het stimuleren van medewerkers om hun eigen beker mee te nemen. Per 1 mei werden er geen wegwerpbekertjes meer aangeboden, met uitzondering van een aantal patiënt afdelingen zoals de SEH.

Dit heeft geleid tot de volgende afname van het aantal wegwerpwerpbekers in 2024 t.o.v. 2023;

Q1 0%

Q2 0%

Q3 0%

Q4 0%

Opvallend was, ondanks de weerstand die er logischerwijs ook was, hoe mensen toch snel aan een verandering gewend kunnen raken.

Nog meer mooie voorbeelden van 'afval voorkomen' staan op de volgende pagina 'circulaire zorg' waar de afdeling Geriatrie en Urologie hebben bewezen hoe het minder kan.

Het resultaat

Helaas hebben alle mooie inspanningen zich nog niet vertaald naar een relatieve reductie van het restafval. Sterker nog, het aandeel restafval binnen het totale afvalvolume is juist gestegen van 70,1% in 2021 naar 73,9% in 2024.

In absolute zin is er wél vooruitgang geboekt. Het restafval daalde over dezelfde periode van 1.094.756 kg naar 965.175 kg, een afname van −11,8%.

Dit betekent dat andere afvalstromen zoals papier, plastic en metalen relatief sterker zijn afgenomen dan ons restafval. Ook kan en zal het betekenen dat restafval onvoldoende gescheiden wordt aan de bron.

Er is sowieso nog een hoop werk te doen. Bewustwording, nieuwe afvalwijzers en maatwerk op de afdelingen kosten tijd, maar zijn wel belangrijk om de scheiding van afval te verbeteren en ons restafval ook relatief terug te dringen. Hier zullen we in 2025 ook nog vol op mee bezig zijn.

Anatomie van de afvalzak

Eens in de zoveel tijd voeren we samen met onze afvalleveranciers Renewie een afvalscan uit. Wat treffen we allemaal aan in het restafval dat apart ingezameld had kunnen worden? De vorige scan was alweer 4 jaar geleden. Toen zagen we dat er nog veel papier in het restafval terechtkwam. Zonde, want papier scheiden levert niet alleen milieuwinst op, maar daar krijgen we een kleine vergoeding voor in plaats van dat het geld kost.

Eind 2024 deden we opnieuw een afvalscan in de Kapel van onze locatie in West. Wat we deze keer relatief vaak aantroffen was;

Ongeopend THT-materiaal. Dit kan voorkomen worden door bewuster in te kopen
Volle infuuszakken en NaCl-spuiten. Dat maakt afval onnodig zwaar. Deze moeten eerst leeggemaakt worden.
Schoon karton

Het Swill dat we aantroffen was voor ons een reminder om effectiever Swill in te gaan zamelen. Ook werd bevestigd dat het apart inzamelen van PD een goed idee is.

Door betere afvalscheiding en preventieve maatregelen zou OLVG per 1.000 kg afval gemiddeld 16–21% kunnen besparen op de verwerkingskosten

nulla laborum

Ex esse ad laborum exercitation laboris dolor occaecat.

sint aliqua

Dolor ipsum sunt cupidatat in proident. Incididunt incididunt veniam aliqua labore officia ex.

sit reprehenderit

Dolor occaecat excepteur veniam ut tempor minim. Cillum elit elit minim adipisicing et nostrud.